Assendelft 60:
Boerderij uit de Vroege IJzertijd
In 1975 werden er houten palen in een leeggepompte sloot gevonden. Ook een stuk vlechtwerkwand kwam te voorschijn. Dit werd de aanleiding voor een opgraving, waarbij een goed bewaarde plattegrond van een prehistorische boerderij in de grond bleek te zitten.
Opgraven
De echte Zaanse Schans
Vrijwel iedereen kent de Zaanse Schans, maar die lijkt helemaal niet op een verdedigingswerk. Dit komt omdat vlakbij de Zaanse Schans een echte schans gebouwd was. Deze is helaas niet meer zichtbaar. Sporen in de grond en resten van die tijd zijn zeldzaam. Het lijkt haast alsof het nooit gebeurt is.
Opgraven
Haïn:
Romeinse soldaten in de Zaanstad
Tweeduizend jaar geleden woonden er al mensen in dit gebied. In 1964 en 1965 werd er tijdens de aanleg van het Povily Sportpark onderzoek gedaan naar deze locatie. Onder wat nu de kleedkamers zijn vond men toen resten van bewoning en vele IJzertijdscherven.
Opgraven
Kreekrug:
Eb en vloed in de Zaanstad
Op het gras lopen nu koeien, maar onder dit gras is een heel ander landschap verborgen; een stukje Waddenzee. Het is haast niet voor te stellen, maar nog geen 100 jaar geleden was er eb en vloed in de Zaanstad.
Opgraven
Krommenie 21:
Een prehistorisch slachthuis?
In het jaar 1981 werden aan de rand van Krommenie restanten van een houten constructie gevonden. Het betrof geen prehistorische boerderij, maar een stalling. Bij de opgraving werden ca. 9000 scherven gevonden van aardewerk uit de IJzertijd, maar geen haardplaats. Werd er dan niet gekookt?
Opgraven
Jagersplas:
Zaanse mammoeten
Bij de aanleg van de A8 was veel zand nodig, want hij moest over een spoorweg heen gebouwd worden. Bij het opzuigen van het zand kwamen fossiele resten naar boven. Het bleek om resten van de mammoet en de wisent te gaan.
Opgraven
Middeleeuws dorpje:
De middeleeuwse Zaankanters
In dit weiland werd in 1983 door archeologisch onderzoek een klein Middeleeuws dorpje ontdekt. Het dorp bestond uit een vijftal boerderijen en vermoedelijk een woonhuis. Het dorp had zelfs een houten kerk.
Opgraven
Oud Saenden:
Verdronken of verwoest?
In dit dorp vond de oudste opgraving plaats. Al in 1737 werden hier menselijke botresten en kisten gevonden, maar ook 100 jaar daarvoor werden grote stenen door vissers uit het water gehaald. Bij een latere opgraving werden zelfs funderingen en as gevonden. Dit zouden de resten van het in 1155 verwoestte of verdronken dorp Saenden kunnen zijn.
Opgraven
Scheepswerven:
Zaanse scheepsbouw geschiedenis
De eerste sporen van oude scheepswerven kwamen aan het licht bij het aanleggen en graven van bouwputten voor het Zaantheater en het woningcomplex Sarabande. Tijdens veldverkenningen op dit terrein werden houtdelen als mogelijke scheepsbouwhellingen herkend.
Opgraven
Zaanse omringdijk:
De westelijke Zaanse omringdijk
De Zaanse Omringdijk werd aangelegd in de 13e eeuw. Rond 1300 was het werk klaar en werd dit gebied beschermd tegen invloeden van eb en vloed. In 1981 werd op deze locatie de Westzanerdijk doorgraven voor de aanleg van een gemaal. Zo werd de opbouw van de dijk duidelijk zichtbaar.